Làm thế nào để thực sự thay đổi suy nghĩ của người khác: Hãy hỏi họ 1 câu này

Sự phân cực ở Mỹ đã biến những bữa tối gia đình thành bãi mìn, xé nát các cộng đồng, và khiến việc chịu đựng mùa bầu cử trở nên tương đương với một loạt các cuộc điều trị tủy răng. Giờ đây, với những cuộc chiến về DEI, cuộc chiến thương mại của Trump, và nỗi lo suy thoái kinh tế kéo theo, việc không ai có thể đồng thuận về bất cứ điều gì cũng đang khiến việc kiếm lợi nhuận trở nên khó khăn hơn nhiều.

Liệu có điều gì mọi người có thể làm để bắt đầu khôi phục lại sự tỉnh táo và có những cuộc trò chuyện thực sự hiệu quả với những người bạn không đồng tình?

Có chứ, các nhà tâm lý học trả lời. Lời khuyên của họ không phải lúc nào cũng dễ áp dụng trong lúc nóng giận. Nhưng việc ghi nhớ một câu hỏi đơn giản là bước đầu tiên trên con đường dẫn đến ít la hét hơn và giải quyết vấn đề hiệu quả hơn.

Cách thay đổi suy nghĩ của ai đó: Hãy quên đi sự thật

Bước đầu tiên để thực sự lắng nghe nhau và tìm ra điểm chung nghe có vẻ khó tin. Nhưng hãy nghe tôi nói. Bạn cần quên đi sự thật (ít nhất là cho mục đích tiếp cận ban đầu với những người bạn bất đồng quan điểm). Dù cảm thấy rất hấp dẫn khi bạn nghĩ rằng thực tế đang đứng về phía mình, việc đọc ra một danh sách các nghiên cứu và số liệu thống kê cực kỳ khó có thể thay đổi suy nghĩ của bất kỳ ai.

Điều đó không có nghĩa là việc nắm vững thực tế không quan trọng về lâu dài. Nó chỉ có nghĩa là tâm lý học cho thấy việc dùng bằng chứng để công kích người khác rằng họ sai chỉ khiến họ có xu hướng phòng thủ và khăng khăng rằng mình đúng.

Nhà văn khoa học Elizabeth Kolbert đã viết một bài báo xuất sắc, chuyên sâu cho tờ The New Yorker về lý do chính xác tại sao lại như vậy. Nhưng điểm mấu chốt là: Mọi người thường đặt sự liên kết với nhóm của mình và cảm giác bản thân là người có năng lực và tốt đẹp lên trên lý trí. Không ai (hoặc gần như không ai) muốn cảm thấy lạc lõng với những người xung quanh hoặc cảm thấy mình là một kẻ ngốc. Nếu sự thật chỉ ra những kết luận đó, họ thường sẽ phớt lờ những sự thật ấy.

Như nhà khoa học hành vi Gleb Tsipursky đã cảnh báo, “Nghiên cứu về một hiện tượng gọi là hiệu ứng phản tác dụng cho thấy chúng ta có xu hướng cố chấp khi được trình bày những sự thật khiến chúng ta cảm thấy tồi tệ về bản sắc, giá trị bản thân, thế giới quan hoặc sự thuộc về nhóm của mình.”

La hét cũng không hiệu quả

Vậy làm thế nào để vượt qua xu hướng tự nhiên nhưng đầy vấn đề này của con người (mà tôi nên nói thêm, nó áp dụng cho mọi người trên toàn bộ phổ chính trị)? Chỉ nói to hơn hoặc lặp đi lặp lại sự thật không phải là một giải pháp.

Nó có thể khiến bạn cảm thấy mình đúng đắn hoặc như đang làm điều gì đó tích cực cho thế giới. Nhưng bằng chứng cho thấy sự tự mãn và gay gắt gần như chắc chắn sẽ phản tác dụng.

Ví dụ, một nghiên cứu gần đây cho thấy việc la hét vào mặt người khác trên mạng về niềm tin của họ không chỉ củng cố thêm quan điểm của họ mà thậm chí còn khiến những người ngoài cuộc khác có thiện cảm hơn với bất cứ điều gì người đó đã nói ban đầu.

Câu hỏi kỳ diệu để cởi mở hơn

La hét và đưa ra số liệu thống kê khiến đối phương nghi ngờ rằng bạn chỉ đang cố gắng đánh bóng hình ảnh bản thân thay vì tham gia vào một cuộc đối thoại chân thành. Không có gì ngạc nhiên khi họ không muốn tham gia với sự cởi mở và dễ bị tổn thương cần thiết để thực sự thay đổi suy nghĩ của mình.

Giải pháp, theo nhà văn khoa học David Robson, tác giả của cuốn sách năm 2024 The Laws of Connection: The Scientific Secrets of Building a Strong Social Network, là thuyết phục mọi người về thiện chí của bạn đối với cuộc trò chuyện. Trong một bài báo gần đây trên BBC, ông đưa ra một gợi ý về cách làm điều đó, được hỗ trợ bởi nghiên cứu của Đại học Stanford.

Đối với nghiên cứu được Robson trích dẫn, một nhóm từ Stanford đã mời sinh viên tranh luận về giá trị của một bộ bài kiểm tra mới mà trường đang giới thiệu. Những người tham gia nghĩ rằng họ đang tranh luận với các sinh viên khác qua mạng, nhưng thực tế họ đang trò chuyện với các nhà nghiên cứu đang kiểm tra tác động của ngôn ngữ cụ thể đối với sự sẵn lòng của mọi người trong việc tiếp thu bằng chứng mới.

Các nhà nghiên cứu đã tìm thấy một câu hỏi kỳ diệu khiến những người tham gia sẵn sàng hơn nhiều trong việc xem xét thay đổi suy nghĩ của mình: “Tôi rất quan tâm đến những gì bạn đang nói. Bạn có thể cho tôi biết thêm tại sao bạn lại nghĩ như vậy không?”

“Việc thêm vào câu hỏi duy nhất đó đã thay đổi toàn bộ không khí của cuộc tranh luận bằng cách tạo ra một phản ứng cởi mở hơn đáng kể từ những người tham gia,” Robson viết, và ông cũng lưu ý rằng các nghiên cứu khác cũng đã đi đến kết luận tương tự.

Một câu hỏi sẽ không thay đổi được suy nghĩ, nhưng đó là một khởi đầu tốt

Liệu câu hỏi duy nhất này có đủ để biến một người ủng hộ MAGA cuồng nhiệt thành một người kích động Antifa không? Rõ ràng là không.

May mắn thay, hầu hết mọi người không cực đoan trong quan điểm của mình như người khác lo sợ. Chỉ là những người ồn ào nhất cũng thường là những người ngang ngược nhất.

Trong bài báo và cuốn sách của mình, Robson cũng đưa ra nhiều lời khuyên hơn về cách tiếp tục các cuộc thảo luận một cách hiệu quả sau khi câu hỏi này đã tạo cho bạn một điểm tựa trong cuộc trò chuyện. Tôi cũng đã chia sẻ rất nhiều lời khuyên tương tự trên Inc.

Nhưng bạn không thể thay đổi suy nghĩ của ai đó nếu bạn không thuyết phục được họ trước rằng bạn sẵn sàng đặt câu hỏi về quan điểm của chính mình và sẽ đối xử với họ một cách tôn trọng. Nếu bạn thất bại ngay ở rào cản đầu tiên này, cơ hội có một cuộc trò chuyện hiệu quả của bạn thực sự rất thấp.

Lần tới khi bạn thấy mình trong một tình huống mà sự bất đồng có thể trở nên độc hại hoặc chỉ bị lờ đi, hãy cân nhắc hỏi người kia: “Tôi rất quan tâm đến những gì bạn đang nói. Bạn có thể cho tôi biết thêm tại sao bạn lại nghĩ như vậy không?”

Bạn có thể sẽ thay đổi được một suy nghĩ… và thúc đẩy đất nước quay trở lại sự tỉnh táo thêm một chút.